درباره فریده لاشایی نقاش ایرانی

فریده لاشایی، نقاش، نویسنده و مترجم مدرنیست ایرانی بود. او در تاریخ ۱۳۲۳ به دنیا آمد و در تاریخ ۱۵ اسفند ۱۳۹۰ درگذشت. لاشایی به خاطر نقاشی‌های انتزاعی معاصرش شناخته می‌شود. او در طی زندگی خود به عنوان یک هنرمند چندگانه فعالیت کرد و همچنین آثار ادبی و ترجمه‌هایی نیز ارائه کرد. لاشایی با استفاده از شیوه‌ها و تکنیک‌های نوین هنری، آثاری با ابعاد زیباشناختی و انتزاعی خلق کرد که تأثیر قابل توجهی در صحنه هنر معاصر ایران داشت.

فریده لاشایی ضمن فعالیت هنری، به عنوان نویسنده و مترجم نیز به شهرت رسید. از آثار برجسته‌اش می‌توان به رمان “شال بامو” اشاره کرد که یکی از آثار ادبی مهم اوست. همچنین، لاشایی ترجمه‌هایی از آثار معروفی نیز انجام داد، از جمله ترجمه “نجواهای شبانه” اثر ناتالیا گینزبورگ و “گل‌های هیروشیما” اثر ادیت موریس. در ادامه به معرفی و زندگی نامه کامل این هنرمند نامدار می‌ پردازیم با ما در آکادمی رشیدی همراه باشید.

زندگینامه فریده لاشایی

فریده لاشایی در دوران کودکی شاگرد جعفر پتگر، یکی از هنرمندان برجستهٔ ایرانی بود و از او طراحی را آموخت. علاوه بر هنر تصویری، او علاقهٔ زیادی به نویسندگی داشت و با جدیت در این حوزه فعالیت می‌کرد. پس از فارغ‌التحصیلی از دورهٔ دبیرستان در سال 1342، به آلمان سفر کرد و در مونیخ دورهٔ مترجمی را به پایان رساند. این تجربه تحصیلی در خارج از کشور، فرصتی برای بهبود مهارت‌های هنری و ادبی او بود و به توسعهٔ دانش و دیدگاه او در هنر و ادبیات کمک کرد.

بعد از اتمام دورهٔ مترجمی در آلمان، فریده لاشایی به اتریش سفر کرد و در وین در رشتهٔ هنرهای تزئینی تحصیل کرد. او در این دورهٔ تحصیلی علاقهٔ خاصی به طراحی کریستال داشت و برخی از طرح‌های خود را در این زمینه ارائه می‌کرد. پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه، به مدتی در اتریش در زمینهٔ طراحی کریستال فعالیت کرد. سپس در سال 1346، اولین نمایشگاه انفرادی خود را در گالری دومو در شهر میلان، ایتالیا، برگزار کرد. این نمایشگاه به او فرصتی برای ارائهٔ آثار خود به جامعهٔ هنری و مخاطبان فراهم آورد.

در سال 1350، فریده لاشایی در آرت‌فر نمایشگاه بین‌المللی تهران به عنوان هنرمندی در غرفهٔ کشور اتریش شرکت کرد و آثار خود را به نمایش گذاشت. این حضور او در این نمایشگاه، فرصتی برای به تعامل و تبادل نظر با سایر هنرمندان و علاقه‌مندان به هنر ایرانی و بین‌المللی فراهم کرد. پس از بازگشت به ایران، در سال 1352، اولین نمایشگاه انفرادی خود را در گالری سیحون در ایران برگزار کرد. این نمایشگاه به او امکان ارائهٔ آثار خود به جامعهٔ هنری ایران و مخاطبان فراهم کرد و نشان از رشد و توسعهٔ هنری او در زمینهٔ نقاشی داد.

فریده لاشایی، هنرمندی تجربه‌گرا با احساسات شاعرانه بود که بیش‌از همه به واسطهٔ نقاشی‌های انتزاعی بیانگرای خود شناخته می‌شود. او در آثار خود، عواطف درونی و برداشت شخصی خود را با استفاده از رنگ‌های پرتنش و زنده، خطوط پرانرژی و عناصر بصری پرهیجان و موزون به تصویر می‌کشید. این ترکیب عناصر هنری به فریده لاشایی امکان می‌داد داستان‌های خود را با تمرکز بر بیان عواطف و احساسات غنی و پرشور به روشی گویا و همزمان آباد کند. نقاشی‌های او از طریق بصریات زیبا و شورانگیز، مخاطب را به سفری درونی می‌برد و ارتباطی عمیق و شخصی با آثار خلق می‌کرد.

فریده لاشایی نقاشی کردن را به عنوان یک فرایند غریزی درک می‌کرد و آثارش را به صورت بداهه و بی‌پیشنهاد خلق می‌کرد. این شیوهٔ کار او منجر به ایجاد فضاهای تغزلی در آثارش می‌شد که به طور همزمان بی‌زمان و بی‌مکان و نمادین به نظر می‌رسید. با این روش، فریده لاشایی قادر بود احساسات و غریزه‌های خود را به آزادی و بدون محدودیت بیان کند و آثاری را خلق کند که بیانگر عمق و مفهوم گسترده‌تری از واقعیت بودند. این آثار از محدودیت‌های زمان و مکان خارج بوده و نمادها و عناصر بصری به منظور انتقال پیام‌های عمیق و هستی‌شناسانه به کار رفته بودند.

آثار او در واقعیت زبانی انتزاعی و بیانگرایی دارند. یکی از ویژگی‌های برجسته آثار او، استفاده از خطوط پرهیجان و پرتحرک است که اغلب به طور آشکار اشاره‌هایی به طبیعت دارد. خطوط پویا و انرژی‌بخش که در آثار فریده لاشایی دیده می‌شوند، جریان حرکت و زندگی را به نمایش می‌گذارند و باعث ایجاد حس شور و هیجان در تماشاگران می‌شوند. این خطوط می‌توانند به شکل منظم و سازمان‌یافته یا به شکل آزاد و انتزاعی در آثار لاشایی ظاهر شوند، اما همواره حاکی از حیات و پویایی طبیعت است.

نقاشی‌های لاشایی با ضرب‌قلم‌های پرشور و فرم‌های بصری مبهم ایجاد می‌کند و می‌توان آنها را در دستهٔ نقاشی کنشی قرار داد. این نقاشی‌ها بیانگر نوعی اکسپرسیونیسم انتزاعی هستند که خصوصیت‌هایی از هر دو جریان هنری را در خود جای داده است. استفاده از ضرب‌ قلم‌های پرشور و خطوط پویا به همراه فرم‌های بصری مبهم و غیرقابل تمییز، به آثار فریده لاشایی زندگی و احساساتی عمیق‌تر و پویا‌تر می‌بخشد. این شیوهٔ کار متناسب با اکسپرسیونیسم انتزاعی است که به وسیلهٔ ابزارهای تجربی و احساسی، عمق و ارزش‌های داخلی هنرمند را به تصویر می‌کشد.

طبیعت همواره برای فریده لاشایی منبع الهام بود و در آثارش می‌توان عناصر درخت، گل و ابر را به طور مکرر مشاهده کرد. اما برای او، بیشتر اهمیت ابراز درونیات شخصی و احساسات بود، نه صرفاً بازنمایی طبیعت. او در طراحی‌های خود، با استفاده از خطوط پرانرژی و ضرب‌قلم‌های پرشور، تلاش می‌کرد تا به صورتی متفاوت و با روحیه‌ای شخصی، احساسات خود را بیان کند. این نگرش به نقاشی نشان از نوعی انتزاعی‌گرایی و بیانگرایی است که در آثار او دیده می‌شود و او را از سایر هنرمندان تمایز می‌دهد.

یکی از ویژگی‌های برجسته آثار فریده لاشایی، استفاده از رنگ‌های ضخیم است که به خصوص از دههٔ شصت به بعد در آثار او دیده می‌شود. او با استفاده از ضربه‌قلم‌های سریع و کنتراست شدید، رنگ‌های غنی و ضخیم را در آثارش به کار می‌برد. در کنار خطوط پرشور، این رنگ‌ها به آثار احساس حیات و دینامیکی بخش می‌دهند.

با این حال، شکل و زمینه در آثار او از هم جدا نیستند. خطوط، لکه‌های رنگی و فرم‌ها بدون مرز و مرزهای روشن و دقیقی در آثارش وجود ندارند. آثار فریده لاشایی بر سطح خالی بوم شکل می‌گیرند، به این معنی که از فضای سفید تا حد زیادی استفاده می‌کند و ترکیبی از رنگ‌ها و خطوط را بر روی این سطح خلاء ایجاد می‌کند. این استفاده از فضای خالی به آثارش حس تعادل و سکون می‌بخشد و به طرح‌های او ابعادی استوایی و غوطه‌وری می‌بخشد.

به‌عنوان یک هنرمند چندجانبه، فریده لاشایی همچنین در زمینه نوشتن و ترجمه نیز فعالیت‌هایی داشت. رمان “شال بامو” اولین اثر نویسندگی وی بود که به چاپ رسید. این رمان در بستر داستان روایت دغدغه‌ها و تجربیات چهار نسل زنان ایرانی را به تصویر می‌کشید. این اثر نشانگر توانایی لاشایی در نمایش و بررسی زندگی و مسائل اجتماعی از طریق کلمات بود و در قالب داستانی جذاب و غنی دیدگاه‌های خود را به خواننده منتقل می‌کرد.

علاوه بر این، فریده لاشایی به عنوان یک مترجم نیز فعالیت‌های بسیاری داشت و از ادبیات جهان برگردان‌های متعددی به زبان فارسی ارائه می‌داد. عملکرد دقیق و با دقت او در حوزه ترجمه، نشان از شناخت عمیق و درک مناسب ادبیات و فرهنگ‌های مختلف داشت.

در دهه‌های هفتاد و هشتاد، فریده لاشایی فعالیت‌های هنری فراوانی در دنیای هنر داشت و آثار او در نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی در کشورهای مختلف به نمایش گذاشته شد. این حضور فعال در نمایشگاه‌ها، فرصتی برای ارتباط با جامعه هنری جهانی و ارائه آثارش به مخاطبان بین‌المللی بود.

به عنوان یک هنرمند برجسته، آثار فریده لاشایی در سال 1379 در نمایشگاه‌های برجسته‌ای همچون رم اکسپو، آرت اکسپو واشنگتن و آرت اکسپو نیویورک به نمایش گذاشته شد. این نمایشگاه‌های بین‌المللی امکان ارائه آثارش به جمعیت گسترده‌تری از هنردوستان و علاقه‌مندان فراهم کردند و موجب شناخت بیشتر و شهرت بین‌المللی برای وی شد.

در سال‌های درگیری با بیماری سرطان و پایان زندگی، فریده لاشایی توانست با خلاقیت و تجربه‌گرایی خود آثاری مهم و متفاوت را خلق کند. او در زمینه‌ی چیدمان ویدئویی و انیمیشن فعالیت کرد و توانایی استفاده از رسانه‌های مختلف را به نمایش گذاشت.

ویدئوآرت‌های فریده لاشایی ترکیبی از نقاشی‌های انتزاعی خود با تصاویر واقعگرایانه بودند. این آثار، تلاشی بود تا نقاشی‌های خود لاشایی را به عنوان پس‌زمینه‌ای برای ترکیب با تصاویر واقعی قرار دهد. این ترکیبی از دو دنیای واقعیت و خیال، آثاری منحصربه‌فرد را به وجود آورد که تحت تأثیر آرمان‌ها و احساسات فریده لاشایی قرار دارند و در برابر چشمان مخاطب تکان می‌خورند. استفاده از رسانه‌های مختلف نشان از گستردگی آفرینش هنری فریده لاشایی است و نشان می‌دهد که او در هر شکل و فرمی، برای بیان خود و انتقال درونیاتش از هر وسیله‌ای استفاده می‌کند.

آثار فریده لاشایی، به عنوان یک هنرمند متجرب و تجربه‌گرا، دارای ارتباطات پیچیده با تاریخ هنر و تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران بود. او در کارهای خود به بررسی جریانات هنر معاصر غرب پرداخت و سعی کرد با این جریانات هم‌راه شود. لاشایی در این آثار که اغلب در خارج از کشور به نمایش درآمد، تلاش کرد تا تاریخ هنر و فرهنگ ایران را با جریانات هنری مدرن غرب آمیخته کند. او با استفاده از نمادها و طرح‌های نمادین، تأثیرگذاری تاریخ سیاسی و اجتماعی را در کارهای خود نشان می‌دهد.

به عنوان مثال، در برخی از آثارش، نقاشی‌های نمادین و ابهام‌آمیزی را خلق کرد که به طور مستقیم به شخصیت محمد مصدق، رهبر دموکراتیک مصدق اشاره می‌کرد. همچنین، پیدا شدن فیگور انسان در آثار انتزاعی و تغزلی او، موضوعی بسیار جالب و منحصربه‌فرد بود که نشان از تلاش وی در آزادی بخشیدن به شکل از محدودیت‌های معمول برداشت هنری داشت. این ایجاد نسبت بین شکل و محتوا در آثار لاشایی، برای مخاطبان جذابیت و تجربه‌ی متفاوتی به ارمغان می‌آورد.

پس از درگذشت فریده لاشایی در سال 1391، آثار او به صورت مداوم در آرت‌فرها و نمایشگاه‌های مختلف به نمایش درآمد. اما در سال 1394، نمایشگاهی با عنوان “فریده لاشایی: به‌سوی غیرقابل توضیح” به نمایش گذاشته شد. این نمایشگاه با همکاری جرمانو چلانت، یک نمایشگاه‌گردان برجسته، در موزهٔ هنرهای معاصر تهران برگزار شد. این نمایشگاه، فرصتی مناسب بود تا نسل جوان با آثار این هنرمند پیشرو آشنا شود و به بررسی و درک عمیق‌تری از آثار و سبک فریده لاشایی بپردازد. این نمایشگاه، در جهت حفظ و گسترش میراث هنری و همچنین آشنایی با ارزش‌ها و نهادهای هنری کشور اهمیت بسیاری داشت.

نوشته شده توسط شرکت دیجیتال مارکتینگ فیبی لند.