معرفی ژازه تباتبایی نقاش و مجسمه‌ساز ایرانی

هنر ژازه تباتبایی نقاش و مجسمه ساز ایرانی به شدت تحت تأثیر ادبیات و هنر عامیانه ایرانی و همچنین نمادهایی مانند شیر، خورشید و پرندگان است. آثار او لقب نماینده ناب و اصیل هنر معاصر ایران را در صحنه جهانی برای او به ارمغان آورده است.

در میان تغییرات و دگرگونی های فراوان در دنیای هنر، تنها تعداد انگشت شماری از هنرمندان وجود دارند که انتخاب می کنند نمادهای خاصی را در آثار خود بگنجانند. ژازه تباتبایی یکی از این هنرمندان است که به خاطر توانایی خود در بازنمایی نمادهای مهم و باستانی ایرانی به سبک خاص خود شناخته شده است. در ادامه به معرفی و زندگی نامه کامل این هنرمند نامدار می‌ پردازیم با ما در آکادمی رشیدی همراه باشید.

زندگینامه ژازه تباتبایی

سید علی طباطبایی اولین بار در سال 1309 در خانه ای باشکوه و ارجمند در خیابان بهار تهران روشنایی روز را دید (متولد شد). با اینکه در اسناد رسمی نامش سید علی طباطبایی بود، اما با نام مستعار «ژازه» شناخته می شد. بعدها در زندگی، زمانی که او هنرمند شد، نام خانوادگی خود را با اضافه کردن “ت” به جای “ط” تغییر داد تا ریشه فارسی آن را نشان دهد.

افرادی که با ژازه تباتبایی در ارتباط بوده‌اند، پیوسته بیان کرده‌اند که او نسبت به پرس و جو شدن در مورد نام و سن خود بیزار است. هنگامی که در مورد تعریف اصطلاح “ژازه” سؤال شد، او همواره با این عبارت پاسخ داد: “ژازه به خود من دلالت می کند.”

محمد حسن حامدی می گوید: “پس از مرگ ژازه در کتابخانه او یک کتاب فرهنگ لغات قدیمی یافتم، کنجکاو شدم که شاید در آن بتوانم معنی نام ژازه را بیابم، در آن چیزی چاپ نشده بود اما خود ژازه در فهرست «ژ» با خودکار نام خودش را نوشته بود و در مقابل قید کرده بود، یکی از بزرگترین هنرمندان معاصر ایران.”

ژازه تباتبایی در سن 12 سالگی اولین آفرینش ادبی خود را با عنوان «شن و نی» به رشته تحریر درآورد. پس از آن به ساخت مجموعه ای از نمایشنامه های «شکوفه های پژمرده»، «لرد چی چی یانف»، «جای پا» و «آغاموچول» پرداخت. شایان ذکر است تباتبایی نقش دوگانه نویسنده و کارگردان را بر عهده گرفت و بر اجرای آثارش در محل محترم «کانون پیشاهنگ» نظارت داشت.

او در سال 1325 از اثر روایی خود با عنوان «پسر کوچک» در معرض دید عموم قرار گرفت و چهار سال بعد در سال 1329 موفق به دریافت مدرک دیپلم از دارالفنون شد. همزمان در سن 19 سالگی افتتاحیه نمایشگاه نقاشی های سبک مینیاتوری خود را افتتاح کرد.

پس از آن، ژازه تباتبایی به قلمرو روزنامه نگاری پرداخت و روزنامه خود را تأسیس کرد. با این حال، علاقه‌های او همچنان گسترش می‌یابد و اشکال مختلف بیان هنری مانند کارگردانی، هنرهای دراماتیک، باله، نقاشی و مجسمه‌سازی را در بر می‌گیرد. این رویکرد چند وجهی با ثبت نام ژازه تباتبایی به عنوان دانشجوی پیشگام در رشته کارگردانی و مبانی تئاتر در دانشگاه در سال 1333 به اوج خود رسید و اندکی پس از آن نمایش «پیراهن ملوانی» را کارگردانی کرد و مورد استقبال منتقدان قرار گرفت.

تباتبایی در سال 1339 برنامه نقاشی دانشکده هنرهای زیبا را به انجام رساند. وی همچنین گالری «هنر جدید» را تأسیس کرد که به عنوان اولین گالری در نوع خود در ایران شناخته می شود.

ژازه تباتبایی با توجه به حوزه های مختلف تخصصی خود اظهار نظر کرده است: “یک روز نویسنده ام و یک روز نقاش از خواب برمی خیزم و یک روز شخص دیگر و این آتش درون من همیشه هست ولی من قالب را هر روز یک جور می یابم. باید حرفی داشت، شکل بیان پیدا می شود.” ژازه که در تمام عمرش مجرد ماند، مادرش را بسیار گرامی داشت. او زندگی خانوادگی خود را به دو مرحله مجزا تقسیم کرد: زندگی با مادرش و زندگی پس از مرگ او.

نقاشی های ژازه تباتبایی با شکل مشخصی از خودبیانگری مشخص می شد. آنها نمادها و نقوش فرهنگی قابل توجهی را در خود گنجانده بودند که از طریق ابزارهای فیگوراتیو ارائه می شدند. این آثار هنرهای تجسمی که اغلب به عنوان نقاشی و مجسمه طبقه‌بندی می‌شوند، محبوبیت منحصربه‌فرد و ماندگاری برای ژازه به ارمغان آورد.

آثار ژازه تباتبایی به دلیل استفاده بدیع از عناصر و نقوش سنتی از جمله خوشنویسی قابل توجه بود که آنها را به عنوان متعلق به مکتب هنری سقاخانه متمایز می کرد. این رویکرد مستلزم تجسم مجدد خلاقانه عناصر و نمادهای گذشته بود که در نتیجه زبان بصری متمایزی به وجود آمد که منحصراً متعلق به ژازه بود.

ویژگی های نقاشی تباتبایی استفاده از فضاهای خیالی و تلفیقی از خطوط، رنگ ها و الگوهای قابل تشخیص است. علاوه بر این، ضربات قلم موی او اغلب با شدت احساسی مشخص می شد که تفسیر یا درک آسان را به چالش می کشد. این عناصر با هم ترکیب می شوند تا یک تجربه بصری قابل توجه و خاطره انگیز را برای بیننده ایجاد کنند.

رویکرد ژازه تباتبایی به نقاشی بر تقدم رنگ بر فرم تأکید داشت. استفاده او از رنگ در بینش هنری او نقش اساسی داشت و با مطالعه رنگ های به کار رفته در آثارش می توان به جهان بینی و حساسیت هنری او پی برد. به این ترتیب رنگ در هنر تباتبایی وسیله ای قدرتمند برای بیان است.

نقاشی های تباتبایی از این جهت شبیه به اشعار اوست که حس نوستالژی را برمی انگیزد و بازتابی از صداهای دور و کهن است. آنها مظهر میراث ماندگار افسانه ها، شعر و دیدگاه های مربوط به جنگ و صلح توسط کسانی هستند که قبل از ما آمده اند و مدت ها پس از رفتن ما به حیات خود ادامه خواهند داد. از این حیث، آثار ژازه تباتبایی به‌عنوان پلی بین گذشته و حال عمل می‌کند و سنت‌ها و میراث فرهنگی نسل‌های گذشته را برای نسل‌های آینده حفظ می‌کند تا از آنها قدردانی کنند و از آن بیاموزند.

ساختارهای فضایی ژازه تباتبایی منعکس کننده تخیل و بازتاب های ذهنی انسان های معاصر است و به کاوش در قلمرو خلقت انسان و تلاطمی که از اعماق ذره تا وسعت کهکشان وجود دارد می پردازد. تباتبایی از طریق هنر خود سعی کرد پیچیدگی و رمز و راز جهان هستی را به تصویر بکشد و به ایده ها و مفاهیمی که درک ما از جهان پیرامون را شکل می دهد، بیان بصری بدهد. آثار ژازه تباتبایی مظهر حس عمیقی از شگفتی و هیبت نسبت به وسعت و پیچیدگی جهان است و بینندگان را دعوت می‌کند تا اسرار هستی را به شیوه‌ای تازه و قانع‌کننده بررسی کنند.

مجسمه های ژازه تباتبایی از قطعات به ظاهر بی مصرف و معمولی تشکیل شده است که با نگاه خلاقانه هنرمند جان و شخصیت جدیدی به خود می گیرد. او از طریق نگاه جستجوگر و استفاده نوآورانه از ضایعات فلزی و سایر مواد دور ریخته شده، جان تازه ای به این اشیا می بخشد و آنها را به چیزی زیبا و معنادار تبدیل می کند. به این ترتیب مجسمه‌های تباتبایی گواهی بر قدرت خلاقیت و تخیل است و یادآوری می‌کند که حتی بی‌اهمیت‌ترین اشیاء را می‌توان در دستان یک هنرمند ماهر و بینا به چیزی خارق‌العاده تبدیل کرد.

ژازه تباتبایی که نویسندگی را از 12 سالگی آغاز کرد، بیش از 40 جلد ادبیات از جمله داستان‌های فولکلور، رمان، شعر، نقد هنری و نمایشنامه منتشر کرد. آثار او در زمینه‌های نقاشی و مجسمه‌سازی در کشورهای مختلف جهان از جمله استرالیا، چین، انگلستان، فرانسه، آلمان، یونان، هند، ایران، ایتالیا، موناکو، اسپانیا، سوئد، ترکیه، ایالات متحده آمریکا به نمایش گذاشته شده است.

آثار ژازه تباتبایی علاوه بر نمایش در نمایشگاه‌های بین‌المللی مانند دوسالانه‌های پاریس، سن پائولو و ونیز، بیش از 10 جایزه بین‌المللی را برای قدردانی از دستاوردهای هنری استثنایی‌اش برای او به ارمغان آورده است.

درگذشت ژازه تباتبایی

به دنبال آسیب دیدگی لگن در اواسط آذر 1386، این نقاش و مجسمه ساز مشهور در بیمارستان بستری شد و تحت عمل جراحی قرار گرفت. وی پس از مدتی بهبودی به آسایشگاه سالمندان فرزانگان منتقل شد. با این حال، او عوارض مربوط به مصرف غذا را تجربه کرد که منجر به خونریزی معده شد.

ژازه تباتبایی سپس در بیمارستان عیوض‌زاده و سپس در بیمارستان آتیه بستری شد. وی متأسفانه صبح 20 بهمن ماه سال 1386 دار فانی را وداع گفت و پیکرش در قطعه هنرمندان بهشت زهرا (س) به خاک سپرده شد و در میان همرزمانش به خاک سپرده شد.

نوشته شده توسط شرکت دیجیتال مارکتینگ فیبی لند.